Onder leiding van huisfilosoof Dick de Korte gingen we in gesprek over excuses maken. We hebben onderzocht wat het is, excuses maken. Waar gaat het om? Wat doe je als het niet goed voelt? Wanneer zijn excuses oprecht?
We leren onze kinderen dat het belangrijk is om sorry te zeggen. Maar werkt dat ook zo bij volwassenen? Wanneer maak je excuses, en doe je dat omdat het moet of omdat je het wil. Kan je om excuses vragen?
En hoe zit het met vergeving?
Als vrijwilliger ben je misschien sneller geneigd om te vergeven. Dat komt omdat de relatie niet helemaal gelijkwaardig is. Je bent geen hulpverlener maar ook geen vriend.
Het is niet altijd nodig om excuses te krijgen voordat je kunt vergeven.
Soms weet je dat excuses vragen er niet in zit, bijvoorbeeld omdat iemand daartoe niet in staat is. Dan kun je eenzijdig vergeven.
Een mooi voorbeeld is Nelson Mandela die zijn bewakers uit de gevangenis uitgenodigd heeft op de eerste rij bij zijn installatie als president. Hij vergaf hen omdat je anders afhankelijk blijft van je eigen woede. Dan blijf je gevangen.
De 4 ingrediënten van excuses
Het was enorm fijn om bij al deze perspectieven op excuses stil te staan. Er zijn 4 belangrijke ingrediënten van goed excuses maken.
1. Wat deed je?
Wanneer je iemand gekwetst hebt sta je stil bij jezelf en bij je achtergrond om erachter te komen welke pijn in brede zin je tot het kwetsende gedrag gebracht heeft. Dit deel je eventueel met degene die door jou gekwetst is.
2. Zeg het hardop en concreet
Als degene die iemand gekwetst heeft benoem je naar die persoon concreet wat je gezegd, gedaan of nagelaten hebt. Je bent dus niet globaal in je excuus.
3. Waarom was het kwetsend?
Als de persoon die iemand gekwetst heeft doe je moeite om je in te leven in de denk- en leefwereld van degene die je gekwetst hebt om te begrijpen. Je denkt na over wat voor boodschap degene door het kwetsende gedrag gekregen heeft over wie hij/zij is als mens, over hoe de wereld in elkaar zit en over hoe mensen met elkaar omgaan.
4. Neem de verantwoordelijkheid daarvoor
Degene die iemand gekwetst heeft drukt in woorden uit dat hij/zij de volle verantwoordelijkheid neemt voor zijn/haar gedrag. Daar waar dat gepast en nodig is zorgt hij/zij ook voor een materiële vergoeding.
‘Wat ik gewild heb’
Wat ik gewild heb,
wat ik gedaan heb,
wat mij gedaan werd,
wat ik misdaan heb.
Wat ongezegd bleef,
wat onverzoend bleef,
wat niet gekend werd,
wat ongebruikt bleef.
Al het beschamende,
neem het van mij.
En dat ik dit was
en geen ander.
Dit overschot van stof van de aarde,
dit was mijn liefde.
Hier ben ik.
- Huub Oosterhuis