Denken over tolerantie en verdraagzaamheid.
Wanneer je verdraagzaam ofwel tolerant bent ( Latijn: tolerare, dat verdragen betekent ) heb je het vermogen om begripvol en respectvol te zijn tegenover andere mensen. Ook wanneer er aanzienlijke verschillen zijn in overtuigingen zoals bijvoorbeeld politieke voorkeur of religie. Je hebt het vermogen goed met diversiteit om te gaan, ook al druist het soms in tegen jouw eigen normen of waarden.
De Franse verlichtingsfilosoof Voltaire: (1694-1778 schreef eens: “Ik verafschuw wat u zegt, maar zal uw recht om het te zeggen met mijn leven
verdedigen”.
Grenzen
Nederland staat bekend als een tolerant land. (‘permissive society’). Grote verschillen in denkbeelden en zeden worden getolereerd. Vrijheid van godsdienst en levensovertuiging en het uitdragen van je mening vormen samen een mensenrecht dat is verankerd in onze grondwet. Maar is elke mening toegestaan? In Nederland heb je volgens de grondwet de vrijheid om je geloof vrij te belijden. Maar heeft een christelijke of een islamitische school het recht om een homoseksuele leraar te weigeren? Moet je dat wel tolereren?
Toename of afname?
In de afgelopen jaren is de gevoeligheid voor gedrag dat niet is te tolereren toegenomen. Je kan daarbij denken aan intolerantie ten opzichte van racisme, seksisme en intimiderend gedrag. Dit zijn duidelijke verworvenheden. Anderzijds zie je een toename van intolerantie ten opzichte van immigranten. Homomannen melden voorts dat zij zich niet (meer) hand in hand op straat durven te vertonen. En, andersom, hoe tolerant ben jij naar een bewoner van een verpleeghuis die weigert geholpen te worden door iemand met een migratieachtergrond? Je zou kunnen concluderen dat tolerantie op bepaalde gebieden is toegenomen en op andere gebieden is afgenomen.
Tolerantie als Vrijblijvendheid
Volgens de Engels-Amerikaanse filosoof Thomas Paine (1737-1809) is tolerantie alleen niet genoeg, omdat je dan niet per se een dialoog aangaat met de ander en deze mogelijk niet serieus neemt. Tolerantie heeft zo gezien iets vrijblijvends, iets onverschilligs Je gaat het niet werkelijke áán met de ander. In dit verband: Het begrip tolerantie is de laatste tijd onder vuur komen te liggen, door de kinderen en kleinkinderen van immigranten die er genoeg van hebben slechts getolereerd te worden. In plaats daarvan willen ze erkend worden als volwaardige burgers.
Paradox
Ten slotte. Moeten we tolerantie aan iedereen opleggen als universele waarde? Hoe tolerant is dat? Dit alles maakt dat tolerantie best een ingewikkeld begrip is.
Denk met mij mee…
Dick de Korte
Lees er op deze pagina meer over en geef je op!