Na een korte inleiding over dit onderwerp, door ‘huisfilosoof’ Dick de Korte gingen we met elkaar in gesprek in het Vrijwilligerscafé. Hieronder delen we graag de inleiding, met dank aan Dick de Korte!
‘Ergens bijhoren’
De Grieks filosoof Aristoteles maakt een onderscheid tussen een gelukkig bestaan en een zinvol bestaan. Het najagen van geluk zegt hij, is vluchtig. Het is prachtig maar je kan het niet naar je hand zetten, het overkomt je wel of niet. Een zinvol bestaan is is niet per se een, voortdurende, staat van geluk. Het is een bestaan dat betekenis heeft. Dat is iets wat je wél kan nastreven.
Basisbehoefte
Wanneer we het in dat licht vanmiddag zullen hebben over het thema ‘ergens bijhoren’ draait het om betekenis. Het gaat om het gevoel dat je van betekenis bent of voor iemand of voor een gemeenschap. En dat die persoon of gemeenschap van betekenis is voor jou. Dat is voor iedereen en basisbehoefte. We kunnen niet zonder.
Volgens psychologen hebben mensen het gevoel ergens bij te horen als er aan twee voorwaarden is voldaan. Ten eerste hebben we een relatie nodig die is gebaseerd op wederzijdse zorg, waarbij het er vooral gaat om van betekenis te zijn voor de ander. De tweede voorwaarde betreft interacties. Wezenlijk daarbij is dat die regelmatig en betrouwbaar zijn. Er is dus sprake van een zekere verplichting. Dus niet nu eens wel dan eens niet.
Voor veel mensen is de vanzelfsprekendheid om ergens bij te horen en van betekenis te zijn echter verdwenen. In vroeger tijden hoorde je bij een kerk of was je levenslang lid van een politieke partij. Erbij horen was een gegeven. Het was omgeven door rituelen zoals doop, vormsel, openbare belijdenis en het sacrament voor de zieken aan het einde van het leven. Wat is daarvoor in de plaats gekomen?
Vrijblijvendheid
De vanzelfsprekendheid om lid te zijn van een gemeenschap is vervangen door de noodzaak en de opgave om te kiezen. Dat staat voor veel mensen gelijk aan een bevrijding uit een benauwende toestand. Het kan echter ook leiden tot vrijblijvendheid en, vaak onbedoelde, onverschilligheid. (‘over vier weken heb ik een plekje voor je vrij in mijn agenda’) Je wordt ook niet aangesproken op betrokkenheid . Wil je niet meer? Ook goed. Het is jouw keuze. Je bent daarin vrij. Maar wat is dat voor vrijheid als deze leidt tot gevoelens van eenzaamheid en niet worden gezien? Wanneer de vraag zich opdringt ‘Waar hoor ik eigenlijk bij? En, ‘is er iemand die tegen mij zegt: kom, je hoort bij ons’.
Ergens bijhoren kan overigens ook een wrange betekenis krijgen. Een gemeenschap kan ook betekenis ontlenen aan een gemeenschappelijk beleefde vijand. ‘Jullie immigranten horen niet bij ons’ Jullie pakken onze nationale identiteit af. We gaan Nederland weer teruggeven aan de Nederlanders. Zo weten we tenminste weer wie we zijn en waar we bijhoren.’
Opdracht en vragen
De volgende vragen werden gesteld met de opdracht die voor jezelf te beantwoorden en over na te denken en vervolgens in groepsverband te delen als dat goed voelt zodat we met elkaar konden uitwisselen.
- Maak je deel uit van een verband of gemeenschap waaraan je betekenis ontleent.
- Welke is dat?
- Waaruit bestaat de betekenis van die deelname voor jou?
- Herken je ook iets van wat er gezegd is over vrijblijvendheid en verplichting?
- Heb je in je leven verandering door gemaakt waar het gaat om een betekenisvolle gemeenschap?
- Wat heb je achter je gelaten, wat heb je nieuw gevonden of wellicht (nog) niet gevonden?
- Leven er wat dit betreft ook verlangens?
Bedankt
We willen alle aanwezigen hartelijk bedanken voor hun deelname en inbreng en hopen op weer zo’n mooie opkomst bij het volgende vrijwilligerscafe dat zal plaatsvinden op maandag 19 augustus. Het thema moet nog bekend gemaakt worden maar opgeven kan al!