Mededogen roept bij veel mensen associaties op met medelijden. Maar mededogen is niet hetzelfde als medelijden. Mededogen laat de ander zelf verantwoordelijk zijn of verantwoordelijkheid nemen voor wat er in zijn of haar werkelijkheid is. Tussen medelijden en mededogen is als het ware een soort van machtsverschil. Een machtsverschil tussen die twee situaties en woorden. Mededogen gaat erover aan de ander te laten weten: Ik begrijp je en ik voel met je mee. Waar medelijden de ander ‘klein’ kan maken. Er zit iets neerbuigends in medelijden. Waar mededogen veel meer uit gaat van gelijkwaardigheid.
Empathie
Hier hebben we een goed en gedegen begrip van wat de ander doormaakt. Bij empathie voelen we werkelijk met de ander mee. We nemen letterlijk de emoties van de ander over en ervaren die gevoelens ook zelf. Dat is heel menselijk en nobel. Het is echter niet per se in het voordeel van die ander, behalve dat die zich waarschijnlijk minder alleen voelt.
Mededogen
Mededogen is de intentie om dicht bij de ander te zijn en lijden te verlichten zonder daarvoor iets terug te verwachten.
Het is met een open hart begrijpen wat iemand anders voelt en daar werkelijk voor open staan. Je toont de bereidheid om iets te doen, om het lijden van die ander te verlichten. We staan werkelijk open, tonen ons raakbaar door het verhaal van de ander en verlangen daarvoor niets terug.
Je kan geen mededogen tonen als je geen compassie voelt voor jezelf.
We hebben allemaal een ‘ínnerlijke criticus’ en we zijn vaak bezet door onze eigen sores, een gevoel van tekortkomen, achterdochtigheid en zelfhaat. Er is dan geen ruimte, geen ontvankelijkheid voor de ander. Dat vraagt om mededogen met- en zachtheid voor onszelf. Om ruimte te scheppen voor compassie moet je op een vriendelijke manier bij jezelf aanwezig zijn en denken: ‘Ik ben dat niet, ik ben groter, ruimhartiger dan mijn kleine ik. Ik ben in staat om iemand liefdevolle aandacht te schenken. Kijk maar naar mijn reactie op een huilend kind of een dier in nood.
Mededogen en religie
Mededogen vormt het centrum van de meeste religieuze tradities. Het Boeddhisme spreekt over de beoefening van Metta , onvoorwaardelijk mededogen voor alle levende wezens. Let wel: het gaat om de beoefening, van Metta , steeds weer opnieuw
beginnen, de ‘beginnersgeest’
Christendom : Het eerste gebod luidt ‘Heb God lief bovenal en uw naast als uzelf .
Islam: uit de Hadith: ‘Niemand van jullie gelooft pas echt als hij voor zijn broeder liefheeft wat hij voor zichzelf liefheeft’
Metta-meditatie
In de Boeddhistische Metta-meditatie spreken we goede intenties uit naar onszelf en naar de ander; Eerst voor onszelf:
Dat ik gezond mag zijn.
Dat ik veilig mag zijn.
Dat ik mag komen tot vrede.
Dat ik gelukkig mag zijn.
Dat ik verlost mag zijn van alle vormen van (geestelijk of lichamelijk) lijden.
Reciteer dit een tijd lang, bijvoorbeeld eerst eens 5 minuten.
Vervolgens kies je iemand in gedachte waarvan je houdt of heel dicht bij je staat. Bijvoorbeeld je partner, een familielid, een vriend of een (huis)dier.
Dat [naam] gezond mag zijn.
Dat [naam] veilig mag zijn.
Dat [naam] mag komen tot vrede.
Dat [naam] gelukkig mag zijn.
Dat [naam] verlost mag zijn van alle vormen van (geestelijk of lichamelijk) lijden.
Deze laatste intenties kan je ook uitspreken naar iemand met wie je moeite hebt.